Voorwoord
Het agentschap in volle bloei
Het derde jaarverslag van het Agentschap Justitie en Handhaving is klaar. Een mengeling van cijfers en de verhalen van mensen achter die cijfers. Het maakt ook van deze editie een werkstuk om in te grasduinen. De rode draad die in 2024 door ons agentschap liep was er één van vernieuwing en visie. Als agentschap slagen we er steeds meer in om justitie te hervormen en nieuwe concepten in het leven te roepen die ten dienste staan van een veilige en rechtvaardige samenleving.
Opmerkelijke cijfers
Justitieassistenten hebben 1.715 maatschappelijke onderzoeken uitgevoerd om de familierechter te adviseren bij complexe scheidingen.
Het Vlaams Meldpunt Grensoverschrijdend Gedrag heeft 796 meldingen ontvangen van slachtoffers, hun naasten, of getuigen van grensoverschrijdend gedrag.
Ondanks de moeilijke context heeft 86,4 procent van de personen in detentie kunnen deelnemen aan een activiteit in de gevangenissen en detentiehuizen in Vlaanderen en Brussel.
De negen Veilige Huizen hebben 4373 gezinnen begeleid om veiligheid terug te brengen na intrafamiliaal geweld.
Enkelbanden voor minderjarigen: een samenwerking tussen Agentschap Justitie en Handhaving en Agentschap Opgroeien
“Het is niet de bedoeling dat een jongere met enkelband de hele dag binnen zit.”
Sinds juni 2024 kunnen minderjarigen tussen twaalf en achttien jaar onder elektronische monitoring (EM) geplaatst worden. Net zoals een enkelband bij volwassenen een alternatief is voor een gevangenisstraf, is het bij jongeren een alternatief voor een verblijf in een gemeenschapsinstelling (GI). Geen straf, wel een maatregel om de jongere in zijn eigen leefomgeving op het rechte pad te krijgen, dankzij de structuur en begeleiding van EM.
De impact van partnergeweld op kinderen
"Zelfs baby's slaan stress op in hun lichaampje"
Onder het dak van een ‘Veilig Huis’ werken justitiehuizen, hulpverleners, politie, justitie, jeugd- en gezinszorg samen om gezinnen uit de spiraal van geweld te halen. Sinds 2024 kunnen ze hierbij ook beroep doen op een kinderpsycholoog. Zoë Somers neemt die taak op voor Veilig Huis Limburg. “Maak jezelf niks wijs. Kinderen voelen haarscherp aan wanneer zaken fout lopen”.
"Burgerrechtelijke Opdrachten" in de media
Het doolhof van complexe scheidingen met het kind als kompas.
In 2024 richtte het Agentschap Justitie en Handhaving de spotlight op een kleine, onbekende dienst binnen de justitiehuizen. Hoewel klein niet het juiste woord is. De dienst ‘Burgerrechtelijke Opdrachten’ (BO) grijpt in op het meest kwetsbare en dierbare in de samenleving: kinderen. Jaarlijks zijn er zo’n 1.500 ‘complexe’ scheidingen waarbij de familierechter moet beslissen over de verblijfsregeling van de kinderen. De ‘BO’ers’ helpen de rechter om door het bos de bomen te zien via een maatschappelijk onderzoek.
Handhaving voor dummy's
Alles wat u wilde weten over Handhaving maar niet durfde vragen
Vraag 100 willekeurig Vlamingen waar de ‘Handhaving’ voor staat in ‘het Agentschap Justitie en Handhaving’ en de kans is groot dat zo’n 99 procent het antwoord schuldig zal blijven. Nochtans is ‘Handhaving’ de garantie dat Vlaamse decreten (wetten) worden opgevolgd, inbreuken worden vastgesteld en overtreders worden gesanctioneerd. Vlaamse handhaving is dus in het algemeen belang. Een klare kijk in enkele ‘boerenvragen’.
Ongezouten: de gevangenisstakingen door de ogen van gedetineerden
“Stakingen zijn er niet voor ons, ze zijn tegen ons”
Wanneer penitentiaire beambten staken haalt dat nauwelijks nog de kranten. Journalisten halen de schouders op: “In het gevangeniswezen wordt er altijd wel ergens gestaakt.” Zo laag de impact is buiten de muren, zo groot is ze aan de binnenkant. Langgestrafte gedetineerden getuigen over hoe het gevangenisleven door staking na staking wordt aangetast. “Als je 23 uur op cel leeft, is dat bezoek of dat ene uurtje buiten het belangrijkste dat er is. Mensen gaan eraan kapot”.
Hulp- en dienstverlening voor mensen in detentie in tijden van crisis
“De gevangeniscrisis? Wij denken in oplossingen.”
2024 was een jaar waarin de gevangeniscrisis regelmatig het nieuws beheerste. Stakingen, personeelstekort, overbevolking; een reeks zware incidenten in enkele gevangenissen maakten er een gitzwart jaar van. Te midden van deze chaos proberen de mensen van Hulp- en Dienstverlening aan Gedetineerden (HDG) hun job te doen. Tineke Tailleur, beleidscoördinator in de Leuvense Hulpgevangenis, en Wolf De Corte, organisatieondersteuner in de gevangenis van Oudenaarde, kijken terug op een bewogen periode, maar zijn vooral fier op de zaken die ze wél konden realiseren.
